Kościół Parafialny

Parafia rzymsko-katolicka w Pruchniku powstała prawdopodobnie równocześnie z lokacją miasta. Świadczą o tym pierwsze informacje w dokumentach, z których pierwszy datowany jest na dzień 24 czerwca 1397 roku. Została ufundowana przez Kostko Słoneczkowicza, a w ciągu wielu dziesięcioleci była wielokrotnie wspomagana przez przedstawicieli jego rodu. Pierwszy wzniesiony kościół z kamienia, w stylu gotyckim, wsparty charakterystycznymi skarpami i kryty gontem, datuje się na rok 1436. Posiadał on dwie kaplice: od północy - św. Anny i od południa - Matki Boskiej. Niestety w związku z licznymi najazdami na miasteczko i groźnymi pożarami, budynek kościoła wielokrotnie ucierpiał. Po raz pierwszy został spalony przez Wołochów w 1498 roku. W ciągu 37 lat pełnienia funkcji zboru kalwińskiego (1570-1607) stracił prawdopodobnie pierwotną polichromię. Szczególne zniszczenia spowodował też pożar miasta w 1636 roku. Kościół został odbudowany przez ówczesnego proboszcza Jana Lipowicza. Dzięki jego staraniom odbudowano dzwonnicę z dwoma dzwonami oraz pokryto dach blachą. Wiek XVII przyniósł ze sobą kolejne zniszczenia kościoła, związane z toczącymi się wojnami. Dotkliwe w skutkach okazały się zwłaszcza najazdy wojsk Rakoczego (w 1657 roku) oraz Tatarów (1672). W 1684 roku bp Jan Dębski dokonał ponownie konsekracji kościoła pod wezwaniem Św. Mikołaja. Trudno jednak rozstrzygnąć, czy oznaczała ona, że w miejscu poprzedniej świątyni powstał nowy kościół, czy też odbudowano poprzedni zniszczony. Utworzenie dekanatu w Pruchniku było inspiracją do dokonania zmian w wyglądzie kościoła. Wybudowano wówczas piękną barokową bramę oraz ufundowano ołtarz główny. Centralne miejsce okazałego ołtarza zajmuje obraz przedstawiający wizerunek patrona - Św. Mikołaja (w złotej kapie, z infułą i pastorałem). W okresie Wielkiego Postu zasłania się go obrazem "Zdjęcie z Krzyża". Po obu stronach umieszczono czterech ewangelistów (wyrzeźbionych z drewna). Ciekawym zabytkiem jest mur kościelny, liczący ponad pięć wieków, który przetrwał w doskonałym stanie do dzisiejszych czasów, dzięki częstym zabiegom konserwatorskim. Obok kościoła i wspomnianej bramy w skład zespołu wchodzi jeszcze murowany spichlerz plebański, datowany na XVIII wiek. Przy kościele Parafialnym z inicjatywy ks. dziekana Kazimierza Trelki powstało Muzeum Parafialne, w którym zgromadzono eksponaty kultury materialnej mieszkańców Pruchnika i okolicznych wiosek, a także pamiątki związane z osobą ks. Bronisława Markiewicza. Początki parafii Pruchnik sięgają XIV wieku W r. 1397 – jest wymieniony proboszcz pruchnicki Bernard w dokumencie nadawczym kościoła w Pantalowicach W XV w. – rodzina Pruchnickich, dziedziców Pruchnika, herbu „Korczak” dała kościołowi dwóch biskupów: Mikołaja, biskupa w Kamieńcu Podolskim i Andrzeja, arcybp. We Lwowie W r. 1436 – dziedzic Pruchnika Konstanty Rozborski z Rozborza zbudował kościół z kamienia, wsparty skarpami, w stylu gotyckim, kryty gontem, posadzka z cegły, z kaplicą Matki Boskiej od południa i drugą św. Anny od północy. W r. 1498 – Wołosi spalili kościół i miasto W r. 1565 – umieszczono przy zakrystii marmurową tablicę ku czci Marcina Broniowskiego bohatera spod Orszy W r. 1570 – dziedzic pruchnicki Jan Odrowąż Pieniążek zamienił kościół na zbór kalwiński. Katolicy odebrali go po 37 latach. W r. 1636 – spalił się powtórnie kościół i miasto, a ks. Jan Lipowicz w tym samym roku odbudował go, pokrył dach blachą, urządził wnętrze kościelne, dostawił dzwonnicę, oraz sprawił dwa dzwony: 600 kg i 120 kg W r. 1640 – właścicielka Pruchnika, Anna z Konar Gorayska, ufundowała kolegiatę XX Mansjonarzy, którzy pomagali proboszczowi w pracy duszpasterskiej W r. 1651 – zbudowano „szpitalik” dla ubogich W r. 1684 – biskup przemyski Jan Dębski, prepozyt pruchnicki dokonał konsekracji kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja W r. 1702 – umieszczono w kaplicy św. Antoniego tablicę marmurową nad grobem Gałeckich-Rykowskich W r. 1758 – przeniesiono trumny ze zwłokami z krypt kościoła i pochowano na cmentarzu kościelnym. Pod wielkim ołtarzem spoczywa proboszcz ks. Tomasz Brzezicki +1790 W r. 1766 – zbudowano sygnaturkę na kościele, a dwa lata później wymurowano bramę od strony miasta W r. 1770 – ufundowany został wielki ołtarz z czterema rzeźbionymi w drzewie ewangelistami w stylu „rococo” ku czci św. Mikołaja. Według opowiadania, ma być zamurowany w ścianie północnej przy wielkim ołtarzu posążek pogańskiego bóstwa W r. 1782 – spłonęła od pioruna kaplica św. Krzyża na Przedmieściu W r. 1876 – ks. Proboszcz Wściślak pokrył kościół blachą cynkową, a schody i posadzkę wyłożył kamieniem trembowelskim W r. 1916 – w czasie I wojny światowej, władze austriackie wzięły dwa mniejsze dzwony W r. 1941 – w czasie II wojny światowej Niemcy zabrali dwa zabytkowe dzwony z r. 1636 o wadze 600 – 120 kg Tekst pochodzi z tablicy umieszczonej w kościele parafialnym w Pruchniku